- حکیم کوچک(حَ چَ / چِ)
محمدسعید بن محمدسعید شریف قمی. از اکابر علمای امامیه و دارای تألیفاتی است. او راست: 1- اسرارالصنایع، که در صناعات خمسۀ قیاسیه منطق (برهان، جدل، شعر، مغالطه و خطابه) است و در آن از صناعیۀ میرفندرسکی استمداد نموده است. 2- شرح توحید صدوق. 3- شرح حدیث بساط، که از تألیف آن در سال 1099 هجری قمری در اصفهان فراغت یافت. (الذریعه ج 2 ص 51). مؤلف ریحانه الادب گوید: ظن قوی میرود که حکیم کوچک همان قاضی سعید قمی باشد. (ریحانه الادب ج 1 ص 336). ولی آقای عباس فیض در کتاب رجال قم این نظر را مردود میداند. آقای فیض در کتاب مزبور آرد: حکیم کوچک مولانا محمدحسین بن محمدسعید قمی برادر مهترمولانا قاضی سعید معروف است که از علمای بنام و در عصر خود عهده دار مقام شیخوخیت و مدرس مدرسه فیضیه و از تلامذۀ مولانا صدرای شیرازی بوده که با مولانا محمدمحسن فیض و ملا عبدالرزاق لاهیجی (فیاض) متفقاً در محضروی درس میخوانده اند و در بالا خانه مشرق الشمسین مدتی بریاضت اشتغال داشته یکچندی بمعیت استاد به اصفهان منتقل و در آنجا بتحصیلات خود ادامه داده است. میگویند روزی در محضر استاد او را بمزاح حکیم کوچک گفتند وبعداً بهمین لقب شهرت یافت و اشتهارش بحکمت موجب سلب عقیدۀ عامه گردید. ناچار بتدریس تفسیر مشغول شده تفسیری مبسوط در فارسی تألیف نمود. و بعضی از مؤلفین تصور کرده اند که قاضی سعید را حکیم کوچک میخوانده اند در حالی که نامبرده معروف به قاضی بود، زیرا در عهدشاه عباس ثانی منصب قضاوت قم بدو مفوض گردیده بود. بهر حال وفات حکیم کوچک در سال 1100 هجری قمری و مدفنش در شیخان کوچک قم که قرب مقبرۀ علی بن بابویه واقع است میباشد که قاضی سعید هم در همان شیخان مدفون است. حکیم کوچک از سران عرفا و سروران حکمت و بزرگان مفسرین بوده در استنباط دقایق و نکات خفیه حکمیه و کشف اسرار مکنونه معروفیت داشته است و بجز تفسیر اثری از او ضبط نگردیده است. (از رجال قم تألیف عباس فیض)
